غدیر در کلام وحی وامامان معصوم
زلال وحی
الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکمُ الإِسْلاَمَ دِینًا. (مائده:3)
امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را برای شما برگزیدم.
کلمه اکمال و اتمام، معنایی نزدیک به هم دارند. کمال هر چیز عبارت است از اینکه غرض از آن چیز حاصل بشود و تمام بودن هر چیز منتهی شدن آن به حدی است که دیگر به چیزی خارج از خود نیاز نباشد، به خلاف ناقص که به چیزی خارج از ذات خودش محتاج است تا او را تمام کند.
«الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتی»، می فهماند که مراد از دین، مجموع معارف و احکام تشریع شده و البته امروز مطلبی بر آن معارف و احکام اضافه شده است. مراد از نعمت، هرچه باشد، امری معنوی و واحد است که ناقص بوده و اثری که باید، نداشته و امروز آن نعمت ناقص تمام شد و در نتیجه، امروز آن معارف و احکام اثری که باید داشته باشند، دارا شده است.
.
حدیث
1. رسول خدا(ص)
«روز غدیر خم برترین عیدهای امت من است و آن روزی است که خداوند بزرگ دستور داد برادرم علی بن ابی طالب را به عنوان پرچم دار امتم منصوب کنم تا بعد از من، مردم توسط او هدایت شوند و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای آنان پسندید».1
«کسی که می خواهد زندگی و مرگش همانند من باشد و در بهشت جاودانه ای که پروردگارم به من وعده کرده [است]، ساکن شود، ولایت علی بن ابی طالب(ع) را انتخاب کند؛ زیرا او هرگز شما را از راه هدایت بیرون نبرده، به گمراهی نمی کشاند».2
رسول خدا(صلی الله علیه و آله ) فرمود:
«یَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِینَ لِیُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الْغَائِبَ أُوصِی مَنْ آمَنَ بِی وَ صَدَّقَنِی بِوَلَایَهِ عَلِیٍّ ألا إنَّ وَلَایَهَ عَلِیٍّ وَلَایَتِی وَ وَلَایَتِی وَلَایَهُ رَبِّی عَهْداً عَهِدَهُ إِلَیَّ رَبِّی وَ أَمَرَنِی أَنْ أُبَلِّغَکُمُوه»
اى مسلمانان! حاضران به غایبان (این پیام را) برسانند که هرکس به من ایمان آورده و مرا تصدیق کرده است، به ولایت على سفارش مى کنم؛ آگاه باشید که ولایت علی ولایت من است و ولایت من ولایت خداست و این از روی عهدیست که پرودگارم با من بسته است و مرا امر نموده تا به شما برسانم.3
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:
«وَلَایَهُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَلَایَهُ اللَّهِ وَ حُبُّهُ عِبَادَهُ اللَّهِ وَ اتِّبَاعُهُ فَرِیضَهُ اللَّهِ وَ أَوْلِیَاؤُهُ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ وَ أَعْدَاؤُهُ أَعْدَاءُ اللَّهِ وَ حَرْبُهُ حَرْبُ اللَّهِ وَ سِلْمُهُ سِلْمُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ».
ولایت على بن ابیطالب (علیه السلام) ولایت خداست، دوستی او عبادت خداست، پیروی او فریضه (و واجب) خداست، دوستان او دوستان خدایند، دشمنان او دشمنان خدایند و جنگ با او جنگ با خداست و صلح و آشتی با او آشتی با خداوند عزوجل است.4
1. شیخ صدوق، الامالی، ص125، ح 8.
2. علامه امینی، الغدیر، ج10، ص278.
3.(بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۳۷، ص: ۱۴۱)
2. حضرت علی(ع)
«(عید غدیر) روز بس بزرگی است. در این روز، گشایش رسید و منزلت [کسانی که شایسته آن بودند] بلندی گرفت و برهان های خدا روشن شد و از مقام پاک با صراحت سخن گفته شد و امروز، روز کامل شدن دین و روز عهد و پیمان است».1
1. بحارالانوار، ج97، ص116.
3. امام محمدباقر(ع)
«شیطان، دشمن خدا، چهار بار ناله کرد: روزی که مورد لعن خدا واقع شد و روزی که به زمین هبوط کرد و روزی که پیامبر اکرم(ص) مبعوث شد و روز عید غدیر».1
حضرت امام باقر(علیه السلام ) فرمود:
«بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ: الصَّلَاهِ وَ الزَّکَاهِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلَایَهِ وَ لَمْ یُنَادَ بِشَیْءٍ مَا نُودِیَ بِالْوَلَایَهِ یَوْمَ الْغَدِیرِ».
اسلام بر پنج پایه استوار شده است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایت و به هیچ چیز به اندازه آنچه در روز غدیر به ولایت تاکید شده، ندا نشده است.2
1. حمیری، قرب الاسناد، ص 10.
2.(الکافی (ط - الإسلامیه)، ج۲، ص: ۲۱)
4. امام جعفر صادق(ع)
«روز غدیر خم، عید بزرگ خداست. خدا پیامبری مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان و در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانی است».1
«... روز غدیر خم در میان روزهای عید فطر و قربان و جمعه همانند ماه در میان ستارگان است».2
«آیا مؤمنان، غیر از عید فطر و قربان و جمعه، عید دیگری دارند؟ فرمود: آری، آنان عید بزرگ تر از اینها هم دارند و آن، روزی است که [دست] امیرالمؤمنین(ع) در غدیر خم بالا برده شد و رسول خدا(ص) مسئله ولایت را بر گردن زنان و مردان قرار داد».3
«عید غدیر، روزی است که رسول خدا(ص)، علی(ع) را به عنوان پرچم دار برای مردم برافراشت و فضیلت او را در این روز آشکار و جانشین خود را معرفی کرد، بعد به عنوان سپاس گزاری از خدای بزرگ، آن روز را روزه گرفت و آن روز، روز روزه داری و عبادت و طعام دادن و به دیدار برادران دینی رفتن است. آن روز، روز کسب خشنودی خدای مهربان و به خاک مالیدن بینی شیطان است».4
«عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست و روز سرور و شادی است به خاطر ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذارد و من دوست دارم که شما آن روز را روزه بگیرید».5
«عید غدیر، روز عید و خوشی و شادی است و روز روزه داری به عنوان سپاس نعمت الهی است».6
«در روز عید غدیر، خدا را با روزه و عبادت و یاد پیامبر و خاندان او یادآوری کنید؛ زیرا رسول خدا(ص) به امیرالمؤمنین سفارش کرد که آن روز را عید بگیرد. همچنین پیامبران هم به جانشینان خود سفارش می کردند که آن روز را عید بگیرند، آنان نیز چنین می کردند».7
«یک درهم به برادران باایمان و معرفت دادن در روز عید غدیر، برابر هزار درهم است. بنابراین، در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان».8
حضرت امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
«إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ زُفَّتْ أَرْبَعَهُ أَیَّامٍ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَمَا تُزَفُّ الْعَرُوسُ إِلَى خِدْرِهَا یَوْمُ الْفِطْرِ وَ یَوْمُ الْأَضْحَى وَ یَوْمُ الْجُمُعَهِ وَ یَوْمُ غَدِیرِ خُم».
هنگامی که روز قیامت بر پا شود، چهار روز به سرعت سوی خدا می شتابند همانطور که عروس به حجله اش می رود؛ آن روزها عبارتند از روز عید فطر و قربان و جمعه و روز غدیر خم.9
حضرت امام صادق(علیه السلام) فرمود:
«أَثَافِیُّ الْإِسْلَامِ ثَلَاثٌ لَا تَنْفَعُ وَاحِدَهٌ مِنْهُنَّ دُونَ صَاحِبَتَیْهَا الصَّلَاهُ وَ الزَّکَاهُ وَ الْوَلَایَهُ».
سنگهاى زیر بناى اسلام سه چیز است: نماز، زکات و ولایت که هیچ یک از آنها بدون دیگرى درست نمى شود.10
1. وسائل الشیعه، ج5، ص224، ح 1.
2. سید بن طاووس، الاقبال، ص 466.
3. وسائل الشیعه، ج7، ص 325، ح 5.
4. همان، ص328، ح13.
5. همان، ح 13.
6. همان، ص326، ح10.
7. همان، ص327، ح1.
8. شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص737.
9(إقبال الأعمال (ط - القدیمه)، ج۱، ص: ۴۶۶)
10(بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۶۵، ص: ۳۸۶)
حضرت امام کاظم(علیه السلام ) فرمود:
«وَلَایَهُ عَلِیٍّ ع مَکْتُوبَهٌ فِی جَمِیعِ صُحُفِ الْأَنْبِیَاءِ وَ لَنْ یَبْعَثَ اللَّهُ رَسُولًا إِلَّا بِنُبُوَّهِ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) وَ وَصِیِّهِ عَلِیٍّ (عَلَیهِ السَّلَامُ).
ولایت على (علیه السلام) در کتابهاى همه پیامبران ثبت شده است و هیچ پیامبرى مبعوث نشد، مگر با میثاق نبوّت محمد (صلی الله علیه و آله) و امامت على (علیه السلام).
(الکافی (ط - الإسلامیه)، ج۱، ص: ۴۳۷)
5. امام رضا(ع)
«پدرم به نقل از پدرش، امام صادق(ع)، نقل کرد که فرمود: «روز غدیر، در آسمان مشهورتر از زمین است».1
«عید غدیر، روز تبریک و تهنیت است؛ هریک به دیگری تبریک بگوید؛ هر وقت مؤمنی برادرش را ملاقات کرد، چنین بگوید: «حمد و ستایش خدایی را که به ما توفیق چنگ زدن به ولایت امیرمؤمنان و پیشوایان عطا کرد.» آری، عید غدیر، روز لبخند زدن به چهره مردم باایمان است...».2
حضرت امام رضا (علیه السلام) فرمودند:
«إِنَّ هَذَا یَوْمٌ عَظِیمُ الشَّأْنِ فِیهِ وَقَعَ الْفَرَجُ وَ رُفِعَتِ الدَّرَجُ وَ وَضَحَتِ الْحُجَجُ وَ هُوَ یَوْمُ الْإِیضَاحِ وَ الْإِفْصَاحِ عَنِ الْمَقَامِ الصُّرَاح»
«بدرستی عید غدیر روز بس بزرگى است، در این روز گشایش رسیده و منزلت (کسانى که شایسته آن بودند) بلندى گرفت و برهان هاى خدا روشن شد و از مقام پاک (خوبان) با صراحت سخن گفته شد.3
«وَ هُوَ یَوْمُ التَّبَسُّمِ فِی وُجُوهِ النَّاسِ مِنْ أَهْلِ الْإِیمَانِ فَمَنْ تَبَسَّمَ فِی وَجْهِ أَخِیهِ یَوْمَ الْغَدِیرِ نَظَرَ اللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ بِالرَّحْمَهِ وَ قَضَى لَهُ أَلْفَ حَاجَهٍ وَ بَنَى لَهُ قَصْراً فِی الْجَنَّهِ مِنْ دُرَّهٍ بَیْضَاءَ وَ نَضَّرَ وَجْهَه»
و غدیر روز تبسّم در صورت مومنان است، پس هر کسی که در صورت برادرش روز غدیر لبخند بزند، خداوند در روز قیامت نگاه رحمت به او می اندازد و هزار حاجت او را برآورده می کند و قصری از درّ سفید برایش بنا می کند و صورتش را شاداب می گرداند. 4
1. همان.
2. الاقبال، ص464.
3.(مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج۲، ص: ۷۵۵)
4.(إقبال الأعمال (ط - القدیمه)، ج۱، ص: ۴۶۴)
عن مولانا ابىالحسن على بن محمد(ع) قال لابى اسحاق:
و يوم الغدير فيه اقام النبى(ص) اخاه عليا علما للناس و اماما من بعده،[قال] قلت:
صدقت جعلت فداك، لذلك قصدت، اشهد انك حجة الله على خلقه.
امام هادى(ع) به ابواسحاق فرمود:
در روز غدير پيامبر اكرم(ص) برادرش على(ع) را بلند كرد و به عنوان پرچمدار (و فرمانده)
مردم و پيشواى بعد از خودش معرفى كرد.
ابواسحاق گفت: عرض كردم، فدايتشوم راست فرمودى. به خاطر همين به زيارت و ديدار
شما آمدم، گواهى مىدهم كه تو حجتخدا بر مردم هستى.
وسائل الشيعه 7: 324، ح 3.
عمروبن عاص و حدیث غدیر 
